Canlılar
dünyasında en hızlı koşan , en iyi yüzen veya en uzağa uçan hayvanlar
omurgalılardır. Bu hayvanların tüm bu becerilerinin altında yatan ana
sebep kemik gibi sert maddelerden inşa edilmiş şekil değiştirmeyen
iskeletlere sahip olmalarıdır. Bu kemikler kasların kasılmasına büyük
destek verir. Kas kasılmaları daha sonra hareketli eklemler aracılığıyla
kesintisiz, düzenli hareketlere çevrilir.
Omurgasız hayvanlar ise, kemiksiz yapıları nedeniyle omurgalılara göre çok daha yavaş hareket eder.
Mürekkepbalıkları
da, her ne kadar "balık" ismini taşısalar da, omurgasız canlılardır,
vücutlarında kemik bulunmaz. Ancak çok ilginç bir sistem sayesinde
oldukça üstün bir hareket yeteneğine sahiptir. Yumuşak dokulardan oluşan
vücutları kalınca bir deri tabakası ile kaplanmıştır. Bu deri
tabakasının altında bulunan kaslar aracılığıyla bünyelerine su toplar ve
daha sonra bu suyu kuvvetlice geri püskürterek yüzer.
|
||||||
|
||||||
|
||||||
Mürekkepbalığının
su püskürtmeye dayanan bu sistemi oldukça komplekstir. Hayvanın başının
iki yanında cebe benzeyen birer açıklık bulunur. Bu açıklıktan aldığı
suyu vücudunun içinde bulunan silindir şekilli bir boşluğa çeker. Daha
sonra içerideki bu suyu, başının hemen altında bulunan ince bir borudan
yüksek bir basınç ile püskürtür. Hayvan bu sayede meydana gelen tepki
ile ters yöne doğru hızla hareket eder.
Bu yüzme tekniği
hem hız hem de dayanıklılık açısından oldukça uygundur. Bilimsel adı
"Todarodes paciticus" olan Japon mürekkepbalıkları 2000 km.'lik göçleri
sırasında saatte ortalama 2 km. hızla hareket eder. Kısa mesafeler için
hızlarını saatte 11 km.'ye kadar çıkartabilir. Bazı cinslerin ise
hızlarının saatte 30 km.'yi geçtiği bilinmektedir.
Mürekkepbalıkları
hızlı ve seri kasılmalar sayesinde, kendilerini avlamak isteyen
düşmanlarından ani bir hızlanma ile kaçabilir. Eğer kaçış hızı yeterli
gelmezse vücutlarında sentezledikleri koyu renkli boyayı bir bulut
şeklinde püskürtür. Bu bulut saldırganda büyük bir şaşkınlığa yol açar.
Bu bir kaç saniyelik şaşkınlık mürekkepbalığı için yeterlidir. Çıkardığı
bulutunun arkasında görünmez olan mürekkepbalığı hızla bölgeden
uzaklaşır.
Savunma
sistemleri ve tepkili yüzme stilleri, mürekkepbalıklarının avcılık
yapmalarına da imkan verir. Avlarının üzerine hızla saldırabilir ve
onları kovalayabilirler. Karmaşık yapıdaki merkezi sinir sistemleri,
tepkili yüzme için gerekli olan kasılma ve gevşemelerin uyum içinde
gerçekleşmesini denetler. Solunum sistemleri de ideal bir yapıdadır. Bu
sistem onlara suyu püskürtmek için gerekli olan yüksek metabolik hızı
kazandırır.
Tepkili sistemle
yüzen tek hayvan mürekkepbalığı değildir. Ahtapotlar da tepkili sisteme
sahiptir. Ancak onlar aktif yüzücü değildir; zamanlarının çoğunu deniz
diplerinde, yarıkların ve kayaların içinde veya etrafında dolaşarak
geçirir.
|
||||||
|
||||||
Ahtapotun iç
derisi, üst üste duran kas tabakalarından oluşur. Boyuna kaslar,
dairesel kaslar ve radyal kaslar olarak adlandırılan üç farklı kas
dokusu vardır. Bu dokular birbirlerini dengeleyerek ve destekleyerek
ahtapotun farklı hareketlerini mümkün kılar.
Püskürtme
süreci başladığında dairesel kaslar boyca kısalır. Ancak hacimlerini
korumak eğiliminde oldukları için bu kez genişlikleri büyür. Bu, vücudun
uzamasına neden olabilecek bir harekettir. Aynı anda boyuna kaslar
gerginleşir ve vücudun uzamasını engeller. Deri duvarının kalınlaşmasına
neden olan tüm bu gelişmeler sırasında radyal kaslar gerili
vaziyettedir. Püskürtmenin sonunda radyal kaslar kasılarak boylarını
kısaltır. Bunun sonucunda vücut duvarı incelir, iç boşluğun çapı artar
ve tekrar içerisi su ile dolar.
|
||||||
|
||||||
Mürekkepbalıklarındaki
kas sistemi de ahtapottakine benzer. Fakat önemli bir farklılık vardır:
Mürekkepbalığının vücudunda, ahtapotun boyuna kasları yerine, tunik adı
verilen lif tabakası vardır. Tunik, boyuna kaslar gibi hayvanın
vücudunun iç ve dış yüzeylerini kaplayan iki tabaka halindedir. Tunik
tabakalarının arasında dairesel kaslar bulunur. Dairesel kasların
arasında da bunları diklemesine kesen radyal kaslar bulunur.
|
||||||
|
||||||
|
||||||
2 Haziran 2012 Cumartesi
Tepkili Yüzme Sistemleri
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder